Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Ҷаноби Олӣ Эмомалӣ Раҳмон 29 сентябр дар вазъияти тантанавӣ яке аз ҷумлаи ду зеристгоҳи навсохташудаи 110 кВ-ро дар Хоруғи ВМКБ ифтитоҳ намуд.

Ба кор даровардани ин зеристгоҳҳо марҳилаи таърихии таъмини қувваи барқ дар ВМКБ мебошад, зеро нахустин маротиба системаи энергетикии минтақа ба иқтидори 110 кВ  мерасад. Лоиҳа аз ҷониби Ҳукумати Швейтсария - Котиботи Давлатӣ оид ба масъалаҳои иқтисодӣ (SECO) дар ҳамкорӣ бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон маблағгузорӣ шуда, аз ҷониби ширкати «Помир Энерҷӣ» иловатан маблағгузорӣ ва татбиқ карда шуд.

Зерисгоҳҳои нав имкон медиҳанд то 2,5 МВт талафоти нерӯи барқ ​​дар давоми соатҳои сербории шабакаҳо барқарор карда шавад, ки барои таъмини боэътимоди нерӯи барқ ​​ба минтақаҳои дорои талаботи афзоянда дар дохили ВМКБ ва инчунин минтақаҳои наздисарҳадии Афғонистон истифода мешавад.

«Басо рамзист, ки мо ин лаҳзаи муҳимро дар рӯзҳои ҷашнгирии 30-юмин солгарди истиқлолияти кишварамон ҷашн мегирем. Ин зеристгоҳҳо имкониятҳои навро барои коҳиши минбаъдаи талафот, таъмини беҳтар ва боэътимоди нерӯи барқ ​​барои аҳолӣ, баланд бардоштани устуворӣ ба тағйирёбии иқлим, беҳтар кардани потенсиали содиротии нерӯи барқ ​​ва беҳбудӣ бахшидани қобилияти таъмини нерӯи барқи тоза ва боэътимод ба шумораи бештари одамон фароҳам меоранд, ки дар ниҳояти кор боиси ба даст овардани афзалияти стратегии миллии мо, ноил шудан ба истиқлолияти  энергетикӣ мегарданд.

Мо мехостем ба Ҳукумати Швейтсария ва СЕКО барои ҳамкорӣ бо Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар беҳбудӣ бахшидани таъминоти нерӯи барқ дар ВМКБ аз аввали солҳои 2000-ум миннатдории худро изҳор намоем. Ман инчунин мехостам ба ширкати  «Помир Энерҷӣ» ва муассисони он барои саҳмгузорӣ дар маблағгузории лоиҳа изҳори сипос намоям ва онҳоро бо хушсифат анҷом додани сохтмон то фарорасии сардиҳо табрик намоям,» - қайд намуд ҷаноби Далер Ҷумъа, вазири энергетика ва захираҳои оби Ҷумҳурии Тоҷикистон.

Сохтмони зеристгоҳҳои "Хоруғ" ва "Помир-1" қисми марҳилаи сеюми Лоиҳаи хусусии энергеткии Помир (РРРР III) мебошад, ки аз ҷониби Ҳукумати Швейтсария - SECO маблағгузорӣ карда мешавад

Илова ба зеристгоҳҳои мавриди амал қарор додашуда, лоиҳа ба «Помир Энерҷӣ» дар беҳдошти эътимодияти коҳиш додани хавфи офатҳои табиӣ ва системаҳои иттилоотии ҷуғрофӣ, баланд бардоштани устувории шабакаи кӯҳнаи интиқоли барқ ​​байни НБО-ҳои «Помир-I» ва  «Хоруғ», сохтмони хати интиқоли барқи 110 кВ байни шаҳри Хоруғ ва шаҳраки Себзор ва бунёди зеристгоҳи «Себзор», инчунин дар беҳсозии (оптимизатсияи) шабакаи тақсимотӣ дар Хоруғ мусоидат хоҳад кард.

“Дар давоми 20 соли охир Швейтсария пайваста ба Тоҷикистон, аз ҷумла шаҳри Хоруғ, барои баланд бардоштани эътимоднокии хадамоти асосии зерсохтор кӯмак расонидааст. Баланд бардоштани устувории хадамоти инфрасохтор ба офатҳои табиӣ ва мусоидати васеътар ба рушди устувори шаҳрҳо ҷиҳати беҳдошти иқтисоди аз ҷиҳати экологӣ солим яке аз самтҳои асосии ҳамкории SECO дар соҳаи рушди иқтисод мебошад.

Таъсири тағирёбии иқлим дар Тоҷикистон ва берун аз он бештар ба назар мерасад. Махсусан дар муҳити кӯҳӣ, ба мисли минтақаи Помир, офатҳои табиии вобаста ба иқлим барои таъмини боэътимоди хадамоти асосӣ, ба мисли нерӯи барқ, ​​ва дар натиҷа ба рушди устувори ҷамоатҳо ва воситаҳои зиндагӣ мушкилот эҷод мекунанд.

Лоиҳаи хусусии энергетикии Помир, ки ҳадафи он беҳбуди устувории таъминоти барқ ​​аст, намунаи ширкати SECO дар ин соҳа мебошад, ки дар он Швейтсария аз рӯи топографияи худ анъанаи қавӣ дорад. Дар ниҳояти кор, ҳадафи лоиҳа саҳм гузоштан ба рушди устувори ВМКБ тавассути таъмини пешниҳоди нерӯи барқи боэътимод, дастрас ва устувор мебошад”, - афзуд хонум Саломе Штайб, намояндаи Ҳукумати Швейтсария дар Тоҷикистон.

Зеристгоҳҳои нав бо иқтидори баланд дар беҳтар намудани таъминот бо қувваи барқ ва устувории нишондиҳандаҳои амалиётии ВМКБ ва «Помир Энерҷӣ» нақши муҳим хоҳанд бозид.

«Зеристгоҳҳои нав ба мо имкон медиҳанд, ки иқтидори 2,5 МВт-ро барқарор кунем, ки то ҳол бо сабаби талафоти техникӣ дастнорас буд. Ин махсусан дар айни замон хеле муҳим аст, зеро мо дар сохтмони НБО-и «Себзор» кор карда истодаем. Ин ду зеристгоҳ барои омодасозии шабакаи мо барои интиқоли бемайлон ва тақсими нерӯи барқ ​​аз нерӯгоҳи «Себзор» дар оянда аҳамияти ҳалкунанда доранд,» - гуфт иҷрокунандаи вазифаи директори генералии ширкати «Помир Энерҷӣ» ҷаноби Амрихон Раҳимов.

Лоиҳаи хусусии энергетикии Помир - Марҳилаи III (PPPP III) ба беҳтар намудани эътимодияти фаъолияти «Помир Энерҷӣ» ва баланд бардоштани самаранокӣ ҳамчун  унсурҳои муҳими устувории дарозмуддат нигаронида шудааст. Устуворӣ аз ҳисоби  омезиши чорабиниҳо оид ба рушди корпоративӣ ва сармоягузориҳои мақсаднок ба инфрасохтор тақвият дода мешавад. Афзоиши иқтидор барои идоракунии талаботҳои баландтарин дар якҷоягӣ бо баланд бардоштани самаранокии барқистифодабарӣ ба самараноктар истифода бурдани инфрасохтори мавҷуда ва беҳтар кардани нишондиҳандаҳои умумии фаъолияти ширкат мусоидат мекунад.

Таъсири пешбинишуда аз лоиҳа беҳтар шудани шароити зиндагӣ ва дастгирии рушди иқтисодии ВМКБ тавассути таъминот бо нерӯи барқи боэътимод, дастрас ва устувор ​​мебошад. Бо ин мақсад, PPPP III дар доираи ду ҳадафи асосӣ тарҳрезӣ шудааст, то тавоноии «Помир Энерҷӣ»-ро баланд бардорад: а) бо назардошти осебпазирии баланди минтақа ба офатҳои табиӣ ва таъсири тағйирёбии иқлим, устувориро баланд мекунад; б) аз ҳисоби беҳдошти самаранокии нерӯи барқ ва идоракунии марҳилаи авҷи сербории шабакаҳо, ҳамчун роҳи камхарҷ барои қонеъ кардани талаботи афзоянда ба нерӯи барқ нишондиҳандаҳои амалиётиро баланд мебардорад. Татбиқи лоиҳаи PPPP III аз моҳи декабри 2019 то моҳи декабри 2023 дар назар дошта шудааст.

Дар бораи ҳамкориҳои Швейтсария дар Тоҷикистон: Дафтари Швейтсария оид ба ҳамкорӣ дар Тоҷикистон Ҳукумати Швейтсарияро намояндагӣ мекунад ва лоиҳаҳои аз ҷониби Швейтсария маблағгузоришавандаро дар Тоҷикистон назорат мекунад. Дар кишвар ду агентии федералии Швейтсария амал мекунанд, яъне Агентии Швейтсария оид ба рушд ва ҳамкорӣ (SDC) ва Котиботи Давлатӣ оид ба масъалаҳои иқтисодӣ (SECO).

Швейтсария лоиҳаҳоро дар соҳаҳои зерин маблағгузорӣ мекунад: об, инфрасохтор ва тағйирёбии иқлим; биноҳои маъмурӣ ва институтсионалӣ; таъмини шуғл ва рушди иқтисодӣ. Илова бар ин, Агентии Швейтсария оид ба Ҳамкорӣ дар Тоҷикистон санъат ва фарҳангро тарғиб мекунад ва лоиҳаҳои хурди созмонҳои маҳаллиро дастгирӣ мекунад.

Ҳукумати Швейтсария ба Бонки Умумиҷаҳонӣ (БУ), Бонки аврупоии таҷдид ва рушд (БАТР) ва системаи СММ саҳми назаррас мегузорад. Ин созмонҳо аз Ҷумҳурии Тоҷикистон низ пуштибонӣ мекунанд.

Ширкати «Помир Энерҷӣ»: «Помир Энерҷӣ» (ПЭ) дар доираи шарикии давлат ва бахши хусусӣ (ШДБХ) байни Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Ширкати «Помир Энерҷӣ» (ПЭ), зертобеъи Бунёди Оғохон оид ба Рушди Иқтисодӣ (AKFED), таъсис дода шудааст. ПЭ як ширкати ҳамгирошудаи энергетикӣ мебошад, ки дар Вилояти Мухтори Кӯҳистони Бадахшон (ВМКБ) дар шарқи Тоҷикистон фаъолият мекунад.

Таъсиси ПЭ нахустин таҷрибаи ташаккулёбии ШДБХ дар Осиёи Марказиро нишон дод, ки дар натиҷаи он Ҳукумати Тоҷикистон дар соли 2002 истифодабарӣ ва идоракунии дороиҳои энергетикии минтақаро ба вай дода, дар айни замон соҳибмулкии худро нигоҳ дошт.

Ҳадафи “Помир Энерҷӣ” расондани равшанӣ ва гармӣ ба ҳар як хонадони ВМКБ, таъмини ҳар як хонавода бо барқи тоза, боэътимод ва дастрас ва таъсиси шабакаи устувори энергетикӣ мебошад, ки бо ба поён расидани шарикии 25-сола ба Ҳукумати Тоҷикистон баргардонида мешавад.

Аз соли 2002 инҷониб «Помир Энерҷӣ» барои таъмири инфрасохтори барқӣ, тавсеаи иншооти гидроэнергетикӣ ва насби системаи ҳисобкунӣ дар минтақа беш аз 200 миллион доллари ИМА-ро сармоягузорӣ намудааст. Дар айни замон тақрибан 96 дарсади 227 000 нафар аҳолии ВМКБ ба нерӯи барқ ​​дастрасӣ доранд ва «Помир Энерҷӣ» фаъолияташро ба он нигаронидааст, ки 4% боқимондаро то соли 2023 бо барқи хушсифат таъмин намояд.