Вируси норасоии масъунияти одам (ВНМО) ва сил ду бемории мураккабе мебошанд, ки мубориза бо он таваҷҷуҳи пайвастаро талаб мекунад. Дар роҳи мубориза бо ин беморӣ андешидани тадбирҳои тиббӣ, иҷтимоӣ ва тарбиявӣ заруранд. Мубориза бо ин бемориҳо на танҳо барои коҳиш додани шумораи сироятҳо, балки барои беҳтар кардани сифати зиндагии одамоне, ки бо он зиндагӣ доранд, муҳим аст.

Афзоиши гирифторон ба ВНМО миёни муҳоҷирон

Дар Тоҷикистон ҳар сеюмин шахси мубталои ВНМО муҳоҷир мебошад. Тибқи маълумоти Маркази ҷумҳуриявии пешгирӣ ва мубориза бар зидди бемории ВНМО, дар 5 соли охир 5 463 ҳолати гирифторӣ ба ВНМО ошкор шудааст. Аз ин шумора 22% мубталоён муҳоҷирон мебошанд. Агар дар соли 2019 муҳоҷирон ҳамагӣ 17%  мубталоёнро ташкил медоданд, пас то соли 2023 ин рақам то 32,5% афзоиш ёфтааст.

Балаҷон Давлатов, мутахассиси шуъбаи диспансерии Маркази ҷумҳуриявии пешгирӣ ва мубориза бар зидди бемории ВНМО, ба муҳоҷирон тавсия медиҳад, ки дарҳол пас аз бозгашт аз муҳоҷират дар яке аз марказҳои пешгирӣ ва мубориза бо сирояти ВНМО дар Тоҷикистон аз ташхиси ройгон гузаранд.

“Ҳар муҳоҷир пас аз бозгашт ба ватан, агар шубҳа дошта бошад, бояд аз ташхиси сирояти ВНМО гузарад”, - мегӯяд Балаҷон Давлатов.

Ба гуфтаи ӯ, дар Маркази ҷумҳуриявии пешгирӣ ва мубориза бар зидди бемории ВНМО аллакай беш аз 300 нафар муҳоҷир сабтином шудаанд. Шахсият ва натиҷаҳои санҷиши онҳо барои шахсони сеюм ошкор карда намешавад.

“Ҳар гуна маълумот дар бораи шахс бояд махфӣ бошад. Шумо метавонед дар давоми 15 дақиқа тавассути таҳлили луоби даҳон дар бораи бемории ВНМО маълумот гиред – комилан махфӣ”, - зикр мекунад Балаҷон Давлатов.

Чунин ташхисҳоро метавон дар яке аз 67 Маркази ҷумҳуриявии пешгирӣ ва мубориза бар зидди бемории ВНМО дар тамоми минтақаҳои Тоҷикистон гузашт.

Смотреть в полноэкранном режиме

Илова бар санҷиши хун, дар марказҳои СПИД, ҳоло озмоиши худкор бо истифода аз луоби даҳон дастрас аст. Маҷмӯаҳои худсанҷишро дар шаҳрҳои Душанбе, Рӯдакӣ, Хуҷанд ва Б.Ғафуров тавассути фармоиши онлайн аз сомонаи hivtest.tj дастрас кардан мумкин аст.

Раванди фармоиш посух ба чанд савол дар варақаро дар бар мегирад. Ин платформа ба одамон кӯмак мекунад, ки ба таври махфӣ аз ташхиси ВНМО гузаранд ва иттилои муосирро дар бораи усулҳои муҳофизат ва пешгирӣ дастрас намоянд.

Шахсоне, ки ташхиси ВНМО-и мусбат доранд, метавонанд дар бораи натиҷаи худ маълумоти бештар гиранд ва дар Маркази ҷумҳуриявии пешгирӣ ва мубориза бар зидди бемории ВНМО аз санҷиши тасдиқкунандаи такрорӣ гузаранд.

Дар Тоҷикистон ҳолатҳое ҳам ҳаст, ки модари мубталои ВНМО бо боздоштани паҳншавии вирус дар бадан, ду кӯдаки солим таваллуд кардааст:

“Ҳолате буд зани гирифтори бемории ВНМО пас аз табобат бо доруҳои зиддиретровирусӣ ду кӯдаки солим ба дунё овард. Ӯ ҳоло дар Русия зиндагӣ мекунад ва мо ба ӯ доруҳои зарурӣ ва машварат медиҳем. Ин далели он аст, ки шахсони гирифтори ВНМО метавонанд фарзандони солим ба дунё оваранд ва зиндагии пурсамар дошта бошанд”, - мегӯяд Балаҷон Давлатов.

ВНМО – ин вируси норасоии масунияти одам аст, ки ба системаи масуният ҳамла мекунад. Ҳангоми сироят, аксари одамон ягон аломатро эҳсос намекунанд. Баъзан ба як ҳолати зукоми монанд пас аз чанд ҳафта пас аз сироятшави пайдо мешавад. Аммо агар шумо аз ин даст кашед ва онро табобат накунед, пас ВНМО метавонад ба марҳилаи ниҳоӣ - СПИД табдил ёбад, вақте ки бадан он қадар заиф мешавад, ки он организмро аз сироятшави ва бемориҳои гуногун муҳофизат карда наметавонад.

Суроғаи марказҳои ташхис ва табобати ВНМО дар Тоҷикистон:

Сирояти шахси дигар ба ВНМО ҷиноят аст

Агар шахс донад, ки гирифтори бемории ВНМО аст, вале онро аз шарики шаҳвонии худ пинҳон кунад, пас тибқи моддаи 120-и Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 720 то 1440 сомонӣ ҷарима баста мешавад.

Ҳамчунин, барои саркашӣ аз муолиҷаи ВИЧ ё дигар бемориҳои сироятӣ аз 1440 то 2160 сомонӣ ҷарима пешбинӣ шудааст. Ин масъулият дар моддаи 119-и Кодекси ҳуқуқвайронкунии маъмурии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудааст.

Агар шахс қасдан ба каси дигар бо ВНМО сироят кунад, ӯ бо маҳдуд кардан аз озодӣ ба мӯҳлати то 3 сол ё маҳрум сохтан аз озодӣ ба мӯҳлати то 2 сол ҷазо дода шавад. Агар шахсе, ки аз сирояти ВНМО-и худ огоҳ бошад ва шахси дигарро сироят кунад, метавонад аз 2 то 5 соли маҳрум сохтан аз озодӣ ҷазо дода мешавад. Мӯҳлати маҳрумият аз озодӣ метавонад дарозтар бошад – аз 5 то 10 сол, агар зиёда аз як шахс сироят ёфта бошад ё ҷабрдида ноболиғ бошад. Ин ҷазо дар моддаи 125-и Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинӣ шудааст, ки ин амалҳоро дигар на ҳамчун ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ, балки ҳамчун ҷиноят тавсиф мекунад.

Аз ин рӯ, давра ба давра гузаштан аз санҷиш ва ҳолати худро тафтиш кардан муҳим аст.

Чӣ тавр силро дар марҳилаҳои аввал эътироф кардан мумкин аст?

Сил аз навъи бемориҳое аст, ки миёни аҳолӣ, махсусан муҳоҷирон маъмул аст. Соли 2023 дар Тоҷикистон 4048 бемори сил ба қайд гирифта шудаанд.

Дар марҳилаҳои аввал силро бо зукоми муқаррарӣ ба осонӣ омехта кардан мумкин аст, ки ташхисро душвор мегардонад. Бо вуҷуди ин, як қатор аломатҳо мавҷуданд, ки метавонанд мавҷудияти ин бемориро нишон диҳанд:

- Сулфаи зиёда аз 3 ҳафта давом кунанда. Сулфа метавонад хушк бошад ё бо балғам, бо таркиби хун.

- Эҳсоси хастагӣ бе ягон сабаби назаррас, ҳатто пас аз истироҳат.

- Аз даст додани иштиҳо ва аз даст додани вазн бе ягон сабаби назаррас.

- Каме баланд шудани ҳарорат (то 37—38°С), бегоҳӣ ё шабона.

- Арақунии зиёд, ҳангоми хоб ҳатто дар ҳуҷраи хунук.

- Дарди қафаси сина, ки метавонад бо сулфа ё нафаскашии чуқур пурқувваттар шавад.

- Паст шудани иқтидор ва кӯтоҳ будани нафас бо фишори хурди ҷисмонӣ.

Табиби сил Фарҳод Ҷумъаев мегӯяд, зуком 1-2 ҳафта давом мекунанд, аммо бемории сил аз 6 моҳ – то 2 сол табобат мешавад. Бемориро бо доруҳои зидди сил табобат мекунанд, аммо бидуни табобат метавонад боиси марг гардад. Қабули доруҳоро пеш аз мӯҳлат ё бидуни машварати духтур қатъ кардан хатарнок аст, зеро ин метавонад боиси эҷоди хатар ба саломатӣ гардад.

Барои ҳифзи оилаи худ, дар ҳолати шубҳа доштан, шумо метавонед ба яке аз 69 маркази давлатии ташхис ва табобати бемории сил муроҷиат кунед. Ин хидматрасонӣ дар шаҳрҳои Душанбе, НТҶ, вилояти Суғд, вилояти Хатлон ва ВМКБ комилан ройгон аст.

“Ба мо беморе муроҷиат кард, ки дар як хонаи 3 ҳуҷрадор 8 нафар зиндагӣ мекарданд. Ба бемористон муроҷиат кард, ки дар он ҷо ба ӯ муолиҷаи зукомро таъин карданд, аммо беморро аз табларзаи баланд, сулфа, хастагӣ ва дарди сар халос накард. Хушбахтона, бо тавсияи табиби оилавӣ аз ташхиси балғам гузашт, ки ба шарофати он бемории силро сари вакт муайян карда, муолиҷаи самарабахш таъин кардем”, - мегӯяд Фарҳод Ҷумъаев.

Фарҳод Ҷумъаев ба ёд меорад, ки тӯли 2 моҳ, вақте ки бемор ташхиси аслии худро надониста буд, хонаводааш низ ба бемории сил гирифтор шуданд.

“Аҳли оилаашро аз ташхис гузаронида, баъди муайян кардани беморӣ ба онҳое, ки марҳалаи фаъоли бемории сил доштанд, табобати зидди сил таъин кардем”, - гуфт Фарҳод Ҷумъаев.

Суроғаи марказҳои ташхис ва табобати сил дар Тоҷикистон:

Пешгирии беморӣ беҳтару осонтар аст

Агар шумо муолиҷаро дуруст ба роҳ монед, шумо метавонед бо ВНМО ва сил ҳам зиндагии муътадилро пеш баред.

Ғайр аз ин, дастовардҳои тибби муосир имкон медиҳад, ки дар як муддати нисбатан кӯтоҳ ба муолиҷаи пурраи бемории сил умед бандем. Олимон низ ба пайдо кардани роҳи табобати ВНМО наздиканд. Онҳо ҳанӯз дар марҳилаи санҷиш қарор доранд ва барои омӯзиши таъсир ва хатарҳои эҳтимолии онҳо вақт лозим аст. Бо вуҷуди ин, эҳтимол дорад, ки ВНМО ба зудӣ аз рӯйхати бемориҳои табобатнашаванда берун шавад.

Дар ин марҳила, сарфи назар аз мавҷудияти табобати ҷорӣ ё эҳтимолӣ, зарур аст, ки барои пешгирии сироятёбӣ бо чунин бемориҳои вазнин, аз қабили ВНМО ва сил кӯшиш ба харҷ дод. Дар ҳар сурат пешгирии беморӣ аз сарфи қувва, вақт ва захираҳо барои барқарор кардани саломатии худ осонтар аст.

Маводи мазкур аз ҷониби Созмони Байналмиллалии Муҳоҷират дар Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Филиали ташкилоти байналмилалии "Centers for International Programs, Inc." дар Ҷумҳурии Тоҷикистон (ICAP) ва маблағгузории Агентии Швейтсария оид ба рушд ва ҳамкорӣ (SDC) таҳия шудааст. Муҳтавои мавод нуктаназари муаллиф буда, ба ҳеҷ ваҷҳ наметавонад нуктаи назари SDC-ро инъикос намояд.

Дар Telegram, Facebook ва Instagram бо мо бимонед.