Дирӯз, 27-уми феврал, Қамчибек Тошиев, раиси Кумитаи давлатии амнияти миллии Қирғизистон (КДАМ) дар баромади худ дар Жогорку Кенеш (парламенти Қирғизистон) зимни муаррифии созишномаи муайян кардани марз бо Тоҷикистон дар бораи роҳи Ворух низ сухан гуфт.

Ҷониби Тоҷикистон то ҳол ҷузъиёти созишномаро расман шарҳ надодааст, вале бо такя ба изҳороти Тошиев, кӯшиш кардем фаҳмем, ки ин роҳ дар куҷо ҷойгир мешавад ва чӣ хусусият дорад.

Қамчибек Тошиев аз ҷумла гуфт, ки “тарафҳо ба мувофиқа расиданд, ки роҳҳои  Хоҷаӣ-Аъло – Дача – Қапчиғай – Ворух бо дарозии 3425 метр ва паҳноии 40 метр ва Мин-Орук – Самарқандак – Ориёна – Шуристон бо дарозии 3241 метр ва паҳноии 40 метр бо мақоми бетараф бунёд ва истифода шаванд".

Ӯ ҳамчунин тавзеҳ додааст, ки роҳи Ворухро ҷониби Тоҷикистон ва роҳи Самарқандакро ҷониби Қирғизистон месозад.

Дигар ҷузъиёти созишнома дар бораи роҳи Ворух маълум нест, вале эҳтимол сухан дар бораи роҳе меравад, ки аз деҳаи қирғизии Қапчиғай (Танги) давр зада мегузарад.

Қамчибек Тошиев
акс аз akipress.org

 

Роҳи давродавр дар Ворух

Қаблан, ҷонибҳо чандин маротиба барои сохтмони роҳи мустақим ба "бурунбум”-и Ворух ба мувофиқа расиданд, аммо роҳ сохта нашуд, зеро Қирғизистон тавафуқоти марбутаро риоя намекард.

Соли 2014 тарафҳо протоколи №34-ро имзо карданд, ки тибқи он қарор шуд, роҳи алтернативии Хоҷаӣ-Аъло – Ворух сохта шавад. Ин роҳ бояд аз деҳаи Оқ-Сой давродавр убур мекард. Тоҷикистон қисмати худашро сохт, то ки роҳи асосии Ворухро бо роҳи асосӣ пайваст кунад. Аммо Қирғизистон дар бораи қисми роҳи Ворух "фаромӯш кард".

Соли 2019, пас аз низои навбатӣ, ҷонибҳо мувофиқа карданд, ки созишномаи қаблиро дубора эҳё кунанд, вале ин низ амалӣ нагардид.

Соли 2021, пас аз задухӯрди мусаллаҳона, ки дар он расман зиёда аз 50 нафар аз ҳарду ҷониб ҳалок ва зиёда аз 300 нафар маҷрӯҳ шуданд, Тоҷикистону Қирғизистон созишномаи нав имзо карданд.

Ҷонибҳо мувофиқа карданд, ки роҳи нави давродаврӣ (объездная дорога) бо маблағи ҳарду кишвар сохта мешавад, аммо Тоҷикистон онро истифода ва нигоҳдорӣ мекунад.

Ҷониби Тоҷикистон лоиҳаи роҳи навро омода кард ва як ҳайати Вазорати нақлиёти Тоҷикистон таҳти роҳбарии муовини вазир барои мулоқоти марзӣ ҳозир шуд. Вале намояндагони Вазорати нақлиёти Қирғизистон ба ҷаласа наомаданд.Ҳеҷ яке аз мақомоти расмии Тоҷикистону Қирғизистон ин поймолшавии созишномаро шарҳ надоданд, вале роҳ низ амалӣ нашуд.

Қаблан, коршиносон дар мусоҳиба бо “Азия-Плюс” чанд маротиба гуфта буданд, ки ҳалли масъалаи сохтмони роҳи мустақили Ворух метавонад дар низоъҳои марзии Тоҷикистону Қирғизистон нуқта гузорад.

Дар аввал Ворух анклав набуд – он робитаи мустақими заминӣ бо ноҳияи Исфараи Тоҷикистони Шӯравӣ дошт. Вале дар ҷараёни даъвоҳои марзӣ, тағйири хати марз ва қарорҳои якҷониба, ки дар давраҳои гуногун қабул шуданд, вазъият тағйир ёфт. Дар натиҷаи таҳвили пай дар пайи заминҳо, тасвиби якҷониба ва бунёди деҳаҳо дар заминҳои баҳснок, Ворух дар муҳосираи қаламрави Қирғизистон қарор гирифт ва бурунбум (анклав) шуд.

Тафсилоти бештари таърихи ин равандро метавонед дар матлаби “Чӣ гуна Ворух анклав шуд?” мутолиа кунед.

Дар Telegram, Facebook ва Instagram бо мо бимонед.